بازارساز (Market Maker) چیست؟

• ولی الله شیراندامی
• 2025-01-16

بازارهای مالی بدون وجود نظم و ساختار نمی‌توانند به طور مؤثر عمل کنند. در این بازارها، نقش برخی از نهادها و افراد بسیار حیاتی است. یکی از این نقش‌ها مربوط به بازارسازها است که با فعالیت خود به پویایی و تعادل بازار کمک می‌کنند.

بازارسازها با ارائه نقدینگی و تسهیل معاملات، جریان روان تبادل دارایی‌ها را تضمین می‌کنند. آن‌ها در بسیاری از بازارها از جمله بازارهای سهام، ارز و ارزهای دیجیتال فعالیت می‌کنند و اهمیت آن‌ها برای عملکرد بهینه این بازارها غیرقابل انکار است.

در این مقاله، با جزئیات بیشتری به بررسی وظایف، ویژگی‌ها و چالش‌های بازارسازها می‌پردازیم و نقش حیاتی آن‌ها در بازارهای مالی را تحلیل می‌کنیم.

بازارساز چیست و چگونه کار می‌کند؟

در بسیاری از بازارهای مالی، فعالیت‌ها نیاز به افرادی دارند که به صورت مداوم در حال خرید و فروش دارایی‌ها باشند. این افراد با ایجاد توازن بین عرضه و تقاضا، شرایط لازم برای انجام معاملات را فراهم می‌کنند. بازارسازها به عنوان چنین بازیگرانی در بازار شناخته می‌شوند و از این طریق به حفظ ثبات و کارایی بازار کمک می‌کنند.

بازارساز فرد یا نهادی است که به طور مستمر در بازار حضور دارد و پیشنهادات خرید و فروش را ارائه می‌دهد. این افراد به عنوان واسطه عمل کرده و با ارائه نقدینگی، به دیگر معامله‌گران این امکان را می‌دهند که بدون وقفه و با شرایط مطلوب معاملات خود را انجام دهند.

بازارسازها در ازای این خدمات، معمولا از تفاوت قیمت خرید و فروش (اسپرد) درآمد کسب می‌کنند. آن‌ها با پذیرش ریسک تغییرات قیمت، به حفظ تعادل بازار کمک می‌کنند و در عین حال از نوسانات شدید جلوگیری می‌کنند. در این فرآیند، نقش آن‌ها به عنوان تنظیم‌کننده قیمت و فراهم‌آورنده نقدینگی بسیار حائز اهمیت است.

نقش بازارساز در بازارهای مالی

بازارهای مالی برای عملکرد بهینه نیازمند حضور نهادهایی هستند که بتوانند جریان نقدینگی را تضمین کنند و در مواقع ضروری تعادل بازار را حفظ کنند. در این راستا، بازارسازها نقشی اساسی ایفا می‌کنند که به بهبود کارایی و ثبات بازار کمک می‌نماید.

وظایف اصلی بازارسازها شامل موارد زیر است:

• تامین نقدینگی: بازارسازها با ارائه پیشنهادات خرید و فروش به صورت مداوم، نقدینگی مورد نیاز بازار را تأمین می‌کنند.
• کاهش نوسانات: با تنظیم قیمت‌ها و فراهم کردن شرایط مناسب برای معاملات، بازارسازها از نوسانات شدید و ناگهانی جلوگیری می‌کنند.
• حفظ تعادل بازار: آن‌ها با حضور فعال خود در بازار، عرضه و تقاضا را به گونه‌ای مدیریت می‌کنند که توازن برقرار باشد.
• تسهیل معاملات: بازارسازها این امکان را فراهم می‌کنند که معامله‌گران بتوانند در هر زمانی وارد یا خارج از بازار شوند بدون اینکه با کمبود یا مازاد نقدینگی مواجه شوند.

در نتیجه، بازارسازها به عنوان ارکان مهم در بازارهای مالی عمل می‌کنند و تأثیر زیادی بر پایداری و کارایی آن‌ها دارند. بدون فعالیت این نهادها، بسیاری از بازارها ممکن است دچار مشکلات جدی در زمینه نقدینگی و نوسانات قیمت شوند.

تفاوت بازارساز با معامله‌گران عادی

در بازارهای مالی، افراد مختلفی با اهداف و نقش‌های متفاوت فعالیت می‌کنند. برخی از این افراد به صورت مداوم در بازار حضور دارند و به تنظیم شرایط برای سایر معامله‌گران کمک می‌کنند، در حالی که دیگران تنها به خرید و فروش دارایی‌ها برای کسب سود می‌پردازند. این تفاوت‌ها باعث می‌شود که بازارسازها و معامله‌گران عادی از نظر عملکرد و نقش در بازار کاملاً متفاوت باشند.

بازارسازها معمولاً به صورت مداوم در حال خرید و فروش هستند و به تأمین نقدینگی بازار کمک می‌کنند. در حالی که معامله‌گران عادی تنها در زمانی که فرصتی برای سودآوری پیدا می‌کنند وارد بازار می‌شوند و ممکن است به همین دلیل کمتر در انجام معاملات مداوم مشارکت داشته باشند. همچنین، بازارسازها به عنوان تنظیم‌کنندگان قیمت عمل می‌کنند و در مقابل، معامله‌گران عادی بیشتر به تغییرات قیمت واکنش نشان می‌دهند.

به عبارت دیگر، تفاوت‌های اصلی بین بازارسازها و معامله‌گران عادی به شرح زیر است:

• بازارسازها نقدینگی را تأمین می‌کنند، در حالی که معامله‌گران عادی معمولاً تنها زمانی وارد بازار می‌شوند که فرصت‌های سودآوری پیدا کنند.
• بازارسازها به‌طور مداوم پیشنهادات خرید و فروش می‌دهند، اما معامله‌گران عادی تنها در زمانی که قیمت‌ها به حد مطلوب برسد اقدام به معامله می‌کنند.
• بازارسازها به حفظ تعادل بازار و کاهش نوسانات قیمت کمک می‌کنند، در حالی که معامله‌گران عادی بیشتر به دنبال بهره‌برداری از تغییرات قیمت هستند.

مزایای استفاده از بازارسازها

حضور بازارسازها در بازارهای مالی مزایای زیادی دارد که تأثیرات آن‌ها را می‌توان در بهبود عملکرد بازار و افزایش کارایی مشاهده کرد. این نهادها با ایجاد نقدینگی و کاهش نوسانات، شرایطی را فراهم می‌کنند که معامله‌گران می‌توانند با اطمینان بیشتری وارد بازار شوند و از فرصت‌های موجود بهره‌برداری کنند.

افزایش نقدینگی

یکی از اصلی‌ترین مزایای بازارسازها، تأمین نقدینگی برای بازار است. بازارسازها با پیشنهادات خرید و فروش مداوم، به معامله‌گران این امکان را می‌دهند که در هر زمان وارد یا خارج از بازار شوند. این کار باعث می‌شود که معاملات با سرعت بیشتری انجام شوند و هیچ فردی به دلیل کمبود نقدینگی نتواند معامله‌ای را انجام دهد.

کاهش نوسانات قیمت

بازارسازها با حضور خود در بازار و تنظیم قیمت‌ها، از نوسانات شدید جلوگیری می‌کنند. آن‌ها به‌ویژه در مواقعی که بازار دچار عدم تعادل می‌شود، به طور مؤثر به حفظ پایداری قیمت‌ها کمک می‌کنند و باعث می‌شوند که قیمت‌ها در محدوده معقولی باقی بمانند.

ریسک‌ها و چالش‌های بازارسازها

با وجود تمام مزایایی که بازارسازها برای بازارهای مالی دارند، فعالیت آن‌ها بدون چالش و ریسک نیست. بازارسازها به دلیل حضور مستمر در بازار و ارائه نقدینگی، با خطرات و مشکلات مختلفی روبه‌رو هستند که می‌تواند تأثیرات منفی بر عملکرد آن‌ها بگذارد. این ریسک‌ها به نوعی بخش جدایی‌ناپذیر از فرآیند بازارسازی هستند.

یکی از بزرگ‌ترین ریسک‌های بازارسازها، ریسک‌های مرتبط با نوسانات شدید قیمت است. در صورتی که بازار به شدت نوسان کند و قیمت‌ها به طور ناگهانی تغییر کنند، بازارسازها ممکن است مجبور شوند که قیمت‌های خرید و فروش خود را به‌طور غیرمنتظره‌ای تغییر دهند، که می‌تواند منجر به زیان‌های مالی شود.

چالش دیگر بازارسازها مربوط به مدیریت نقدینگی است. در مواقعی که حجم معاملات کاهش می‌یابد یا تقاضای بازار ضعیف می‌شود، بازارسازها باید به نحوی نقدینگی مورد نیاز را حفظ کنند. این وضعیت می‌تواند منجر به خطرات مالی و کاهش عملکرد آن‌ها شود.

بازارسازی در بازار ارزهای دیجیتال

بازارسازی در بازار ارزهای دیجیتال به عنوان یک بخش کلیدی در بهبود کارایی این بازارها شناخته می‌شود. در این بازارها، نوسانات قیمت و نقدینگی کم می‌تواند چالش‌های زیادی برای معامله‌گران ایجاد کند. بازارسازها در بازارهای دیجیتال نقش مهمی در تأمین نقدینگی و کاهش نوسانات دارند که باعث تسهیل معاملات و ایجاد پایداری بیشتر در این بازارها می‌شود.

ویژگی‌های بازارسازی در ارزهای دیجیتال

بازارسازی در بازار ارزهای دیجیتال ویژگی‌های خاص خود را دارد که آن را از بازارهای سنتی متمایز می‌کند:

• عدم تمرکز: برخلاف بازارهای مالی سنتی که تحت نظارت نهادهای دولتی و سازمان‌های مالی هستند، بازارهای ارز دیجیتال بیشتر غیرمتمرکز هستند و این امر چالش‌هایی را برای بازارسازها به همراه دارد.
• نوسانات زیاد: قیمت ارزهای دیجیتال ممکن است به شدت تغییر کند، که باعث ایجاد ریسک‌های بیشتر برای بازارسازها می‌شود.
• فرصت‌های سودآوری بالا: نوسانات زیاد می‌تواند فرصت‌های بزرگی برای کسب سود ایجاد کند، اما این ریسک‌ها هم‌زمان با آن افزایش می‌یابد.

چالش‌های بازارسازی در بازار ارزهای دیجیتال

بازارسازها در این بازارها با چالش‌های متعددی روبه‌رو هستند که برخی از آن‌ها شامل موارد زیر می‌باشد:

1. عدم ثبات قیمت‌ها: تغییرات ناگهانی قیمت‌ها می‌تواند باعث شود که بازارسازها مجبور شوند تا قیمت‌های خود را به‌طور مداوم و سریع تنظیم کنند.
2. کمبود نقدینگی در برخی از ارزها: بعضی از ارزهای دیجیتال حجم معاملات کمتری دارند و بازارسازها با مشکلات نقدینگی مواجه می‌شوند.
3. حملات سایبری: بازارهای ارز دیجیتال هدف حملات هکری قرار می‌گیرند که ممکن است به امنیت معاملات آسیب برساند و برای بازارسازها مشکلاتی ایجاد کند.